ARALIKLI ORUÇ

ARALIKLI ORUÇ

1)ARALIKLI ORUÇ NEDİR ?

Aralıklı oruç Hugh Jackman ve Jimmy Kimmel gibi film yıldızlarının etkisiyle popülaritesi artan klasik enerji kısıtlama diyetlerine alternatif olarak ortaya çıkan bir diyet modelidir.

Aralıklı oruç farklı çeşitlerinin olmasıyla beraber temelde 12 saatle birkaç gün arasında
değişen zaman aralıklarında oruç tutarak enerji alımını tamamen sıfırlama veya sınırlandırmayla karakterize olan beslenme biçimini tanımlar. Klasik kalori kısıtlama diyetlerine alternatif olarak öne sürülen aralıklı oruç diyetlerinin temel farkı serbest günlerde kısıtlama olmaksızın besin tüketimine izin vermesidir.

2)ARALIKLI ORUÇ MODELLERİ NELEDİR ?

      Farklı açlık ve beslenme dönemlerini içeren mevcut aralıklı oruç modelleri temelde 3 ana başlık altında toplanmaktadır: alternatif gün aralıklı oruç, düzenlenmiş aralıklı oruç (5:2 yöntemi) ve zaman kısıtlı beslenme (16/8 yöntemi)

Alternatif Gün Aralıklı Oruç

Alternatif gün aralıklı oruç kişilerin diyet yaptıkları günlerde enerji ihtiyaçlarının %25’ini tükettikleri, diğer günlerde de istedikleri kadar besin tüketebildikleri bir beslenme protokolünü kapsar.

Düzenlenmiş Aralıklı Oruç (5:2 Yöntemi)

Düzenlenmiş aralıklı oruç modeli haftanın ardışık olmayan 2 gününde oruç tutmayı hedefleyerek oruç günlerinde besin alımını tamamen sınırlandırır veya enerji ihtiyacının %25’i kadar besin alımına izin verir. Haftanın kalan 5 gününde ise kısıtlama olmadan besin tüketimini sağlar .

Zaman Kısıtlı Aralıklı Oruç (16:8 Yöntemi)

Zaman kısıtlı aralıklı oruç, aralıklı orucun bir modeli olarak besin alımının günlük 8 saat veya daha az zamanla sınırlandırıldığı bir beslenme türü olarak tanımlanır .

3)ARALIKLI ORUÇ KİMLER İÇİN UYGUNDUR ?

Tip 2 diyabetli çoğu hasta için aralıklı enerji kısıtlaması kabul edilebilir bir strateji olabilir  ve ağırlık kaybı sağlayarak insülin gereksinimini azaltabilir . Ancak aralıklı açlığın antidiyabetik ilaçlar, özellikle insülin ve sülfonilüreler (kısa etkili meglitinidler dahil) kullanan hastalarda hipoglisemiye neden olabileceği göz ardı edilmemelidir . Hipoglisemiye neden olması muhtemel bu ajanları kullanmayan hastalar için önerilebilir. Sülfonilüreler ve/veya insülin kullanan hastalar için düzenli izleme çok önemlidir.

Aralıklı açlığın hipoglisemik bireyler, sirkadyen ritim sorunu yaşayanlar, gebe ve emzirenler için uygun olmadığı, sürdürülebilirliğinin güç olduğu unutulmamalı ve bireysel ayrıcalıklara göre alanında uzman bir sağlık profesyoneli gözetiminde uygulanmalıdır.

4)ARALIKLI ORUÇ FAYDALARI NELERDİR?

Aralıklı oruç beslenme  modeli ile vücutta yağ depolanması azalır, yağ mobilizasyonu, oksidasyonu ve keton cisimleri artar, buna bağlı vücut ağırlığı kaybı gerçekleşmektedir.Obez 15 yetişkin kadın ile yürütülen bir çalışmada, 2 hafta kontrol ve 6 hafta alternatif gün aralıklı oruç diyeti uygulandığında bireylerin vücut ağırlığında ortalama %7.1’lik kayıpla beraber vücut yağ yüzdesinin %45.8’den %42.9’a düştüğü gözlenmiştir. 6 haftalık diyet sonrasında diyastolik kan basıncında %10.02, sistolik kan basıncında ise %8.4 azalma olduğu belirtilmiştir. 

Bu beslenme modeliyle  toplam kolesterol, LDL ve HDL kolesterole etki ederek plazma lipit profilini iyileştirir  ve kardiyovasküler hastalık riskini azaltır .Bununlar bereber aralıklı oruç, plazma lipit profilindeki iyileşmeler nedeniyle kalp atım hızı ve kan basıncını azaltarak kardiyovasküler hastalık riskini azaltabilir.Bununla beraber sağlığı iyileştirdiği ve hastalık süreçlerine karşı oluşturduğu hücresel ve moleküler mekanizmalar arasında, mitokondriyal sağlık, DNA onarımı ve otofajiyi geliştiren uyarlanabilir hücresel stres yanıtı sinyal yollarının aktivasyonu vardır .

Yapılan çalışmalardan elde edilen kanıtlara göre, Aralıklı orucun; kan şekeri ve lipitleri düzenlemede, ağırlık kaybı sağlamada, bağırsak mikroplarının bileşimini değiştirmede ve böylece hayvanlarda ve insanlarda metabolik sendromu önlemede etkili bir strateji olduğunu göstermektedir.

SONUÇ

Aralıklı açlığın özellikle yağsız vücut kütlesini koruyarak yağ kütlesini azaltabildiği ve bu sayede vücut bileşimini iyileştirdiğinin bildirilmektedir. Bu sebeple son yıllarda obezite tedavisinde ilgi gören bir yöntem haline gelmiştir. Ek olarak diyabet, metabolik sendrom ve kanser dahil olmak üzere bazı metabolik durumlar için potansiyel bir tedavi yöntemi olabileceği yönünde çalışmalar da mevcuttur; fakat sonuçları net değildir. Sonuç olarak, aralıklı oruç olumlu metabolik değişiklikler ile ilerisi için umut veren bir yaklaşım olsa da kanıt düzeyi yüksek daha fazla çalışmalara ihtiyaç vardır.

KAYNAKÇA

Eshghinia S, Mohammadzadeh F. The effects of modified alternate-day fasting diet on weight loss and CAD risk factors in overweight and obese women. J Diabetes Metab Disord. 2013;12(1):4. Published 2013 Jan 9. doi:10.1186/2251-6581- 12-4

Karahan & Yeşil. TJFPMC 2023;17(4):582-589

Atıf | Reference : Gül, A. & Yılmaz-Akyüz, E. (2022). Aralıklı açlık ve metabolik etkileri, Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 9(1), 99-103